Butelka zwrotna
Butelka zwrotna może krążyć w obiegu średnio 20 razy zanim trafi do recyklingu. Branża piwowarska jako jedyna powszechnie korzysta z tej możliwości
Modelowym i właściwie jedynym w Polsce przykładem praktycznego zastosowania opakowania wielokrotnego użytku przez producentów jest butelka zwrotna. Obecnie na tak szeroką, ogólnopolską skalę wykorzystywana jest wyłącznie w browarnictwie. System kaucyjny wdrożony przez firmy piwowarskie jest nieobowiązkowy, jednak jego zasięg i efektywność są nie do przecenienia. Rocznie ponad 90% butelek wraca do browarów, jest ponownie napełnianych i trafia z powrotem na rynek. Wobec bieżących wyzwań środowiskowych, butelkę zwrotną śmiało można nazwać opakowaniem przyszłości. Dzięki niej udaje się zapobiec zużyciu surowców, zmniejszyć ilość odpadów i ograniczyć emisję gazów cieplarnianych.
Jedyny w Polsce powszechny system butelki zwrotnej
Roczna sprzedaż piwa w naszym kraju sięga 38 mln hl, z czego prawie połowa (45%) dostępna jest w szklanych butelkach zwrotnych. (Pozostałe opakowania stanowią puszki, jednorazowe butelki szklane, a także tzw. KEG-i – beczki używane w lokalach gastronomicznych, również będące opakowaniami zwrotnymi). Jak ogromna to skala zrozumiemy, gdy hektolitry przeliczmy na butelki. Okaże się wówczas, że liczba butelek zwrotnych wykorzystywanych przez branżę piwowarską w ciągu roku to około 3,4 mld sztuk. Aby je pomieścić, potrzebnych byłoby aż 170 milionów skrzynek! Wiedząc, że ponad 90% butelek zwrotnych wraca do browarów do ponownego napełnienia, dostrzegamy efektywność tego systemu.
System opakowań wielokrotnego użytku, wdrożony na największą skalę przez członków ZPPP Browary Polskie, jest nie tylko inicjatywą dobrowolną, ale też w całości finansowaną przez poszczególne firmy – mówi Bartłomiej Morzycki, dyrektor generalny Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie, który reprezentuje największe podmioty branży piwowarskiej działające na polskim rynku. Firmy ponoszą koszty związane ze zbiórką butelek, transportem do browarów, segregacją, a następnie czyszczeniem. Potrzebna jest też przestrzeń do składowania nadwyżek opakowań zwrotnych poza sezonem piwnym. Nasi członkowie podejmują jednak te wyzwania, gdyż traktują szklaną butelkę jako jedno z najbardziej ekologicznych rozwiązań z punktu widzenia zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych.
Najbardziej przyjazna dla środowiska
Wyjątkowość butelki zwrotnej polega na tym, że zachowuje ona swoją pełną wartość po wykorzystaniu przez konsumenta. Zamiast trafić do odpadów lub recyklingu, wraca do producenta. Po uzdatnieniu nadaje się do ponownego napełnienia i wprowadzenia do sprzedaży. Średni cykl życia butelki zwrotnej, obejmujący liczbę możliwych napełnień, z uwzględnieniem właściwości technologicznych butelki, wynosi od 15 do nawet 26 razy. Oznacza to, że szklana butelka zwrotna może zastąpić średnio około 20 butelek bezzwrotnych. Eliminuje to konieczność wyprodukowania nowego opakowania i redukuje emisję dwutlenku węgla, zużycie energii elektrycznej i surowców. Ślad węglowy butelki zwrotnej w porównaniu do jednorazowej ma się średnio jak 1 : 5.
Oszczędność zasobów i eliminacja odpadów
Wśród sposobów efektywnego i przyjaznego dla środowiska postępowania z odpadami, zapobieganie ich powstawaniu zajmuje pierwsze miejsce. Producenci piwa wyliczyli, że gdyby nagle w Polsce butelki zwrotne zastąpić bezzwrotnymi, masa szkła, jaką rocznie należałoby poddać recyklingowi, wzrosłaby dwukrotnie, o ponad 1 mln ton. Huty mogłyby mieć problem z przetworzeniem takiej ilości szklanej stłuczki. Z kolei wyprodukowanie w to miejsce nowych butelek wymagałoby zużycia 800 tys. ton piasku, 230 tys. ton sody, 300 tys. ton wapnia i barwników.
Wciąż jest pole do poprawy
Mimo wysokiej efektywności, rocznie na rynku ok. 8-10% butelek jest traconych. Butelki, które mogłyby obiegać cykl dwudziestokrotnie, napełniane są średnio 9 razy. Oznacza to, że na rynek trzeba wprowadzać około 100 tys. ton szkła w miejsce utraconych butelek zwrotnych. Co stoi na przeszkodzie do pełnego wykorzystania rotacyjności butelek? Newralgicznym momentem okazuje się oddanie pustej butelki do sklepu. Jedno z najbardziej ekologicznych zachowań wciąż jest postrzegane jako czynność nieco kłopotliwa. Najczęściej spotykaną przeszkodą dla zwrotu butelki jest wymaganie przez sprzedawców okazania dowodu zakupu czyli np. paragonu. Sprzedawcy z kolei skarżą się na brak miejsca do przechowywania nadmiaru zwróconych butelek, a także na niekorzystne przepisy podatkowe. Od lat brakuje systemowych rozwiązań, które odpowiadałyby na te problemy.
Opakowania wielokrotnego użytku są modelowym rozwiązaniem Gospodarki Obiegu Zamkniętego i praktyczną realizacją zasady rozszerzonej odpowiedzialności producenta, której ramy wdrażane będą niebawem w Polsce. Uważamy, że w celu upowszechnienia stosowania opakowań zwrotnych konieczne są zarówno systemowe zachęty finansowe oraz uproszczenie rozliczeń podatku VAT od kaucji za butelki, tak jak ma to miejsce np. w Czechach – podkreśla Bartłomiej Morzycki.
Jeśli Państwo stworzy korzystne warunki, które będą zachęcać przedsiębiorców do implementacji i rozwoju takiego systemu, możliwe, że do browarników dołączą także inne branże. Wiele zależy od tego, czy w Polsce wdrożona zostanie właściwa idea postępowania z odpadami opakowaniowymi – najpierw zapobiegać ich powstawaniu, a dopiero później poddawać recyklingowi czy innym procesom odzysku.
